TERUG NAAR OVERZICHT
Ronald Krabbenbos
Lönneker Laandleamn
Dat is de naam van het traject dat de inwoners van Lonneker (gemeente Enschede) zijn aangegaan om te komen tot een meerjarig landschapsbeheer voor het buitengebied.
Bij dit traject krijgen ze ondersteuning van Kristianne van der Put en Karola Schröder die door het Landschapsfonds zijn aangesteld. Het Landschapsfonds
heeft van de provincie Overijssel de gunning gekregen om via dit participatieve traject een bidbook te ontwikkelen. Nu de kaders duidelijk zijn, kunnen we inzoomen op de bedoeling, de werkwijze en de stand van zaken van Lönneker Laandleamn.
In Notter-Zuna bepalen de bewoners het zelf wel!
Natuur voor Elkaar wil dat mensen zich verbonden voelen met het landschap om hen heen en hen stimuleren ook voor dat landschap te zorgen. Landschap is van ons allemaal, het is een levend thuis: voor mens, plant en dier. Mensen zijn trots op hun streek en het karakteristieke landschap in hun omgeving. Naast een thuiskomplek is het landschap een bron van voedsel, leven, inspiratie, water en lucht. Maar ook een economische factor: voor wonen, de recreatie en het toerisme.
De waarde van het landschap gaat echter achteruit. Kleine landschapselementen verdwijnen, het beheer blijft achterwege en de biodiversiteit wordt bedreigd. Streekeigen landschapsbeheer stimuleert mensen zich verantwoordelijk te voelen voor het landschap. Een groeiende groep van groene vrijwilligers zorgt voor duurzaam en kwalitatief goed beheer. Daarmee vergroten we biodiversiteit, sociale kwaliteit en cultuurhistorische waarden.
In zeven gebieden in Overijssel hebben vrijwilligers plannen gemaakt om het beheer van landschapselementen langjarig uit te voeren. Denk aan het beheer van bijvoorbeeld houtwallen, knotbomen, meidoornhagen, poelen, singels en bosjes of bijvoorbeeld het stimuleren van kruidenrijke stroken. In de zeven gebieden is eerst een lokaal beheerplan voor het landschap gemaakt, een zogenaamd ‘bidbook’. Sinds 2020 worden de plannen in die bidbooks daadwerkelijk uitgevoerd. Dat betekent; landschapsbeheer in uitvoering!
Dat gebeurt op een manier die bij de mensen in de streek past. De streekeigen kenmerken en cultuurhistorische waarde van het landschap blijven behouden. De biodiversiteit komt er op peil en wordt plaatselijk versterkt. Dat willen we voor heel Overijssel.
Streekeigen landschapsbeheer
Inwoners van Notter en Zuna hebben de handen ineen geslagen om zélf het landschapsbeheerplan voor de komende 20 jaar te ontwikkelen. De coöperatie Notter Zuna werkt samen met Studio Vers Bestuur aan hun doel om de leefbaarheid van de buurtschappen Notter en Zuna generatiebestendig te bevorderen. Zij houdt zich naast het landschap ook bezig met thema’s als wonen, zorg voor jong en oud en duurzame voorzieningen. Zij willen eigenlijk alle bewoners committeren aan een gezamenlijke ambitie voor het landschap. Hoe ze dat aanpakken? Bekijk hieronder hun filmpje!
Markelokaal doet het
'gewoon met elkaar'
Coöperatie Markelokaal streeft naar een zelfvoorzienende lokale economie. Markelokaal werkt samen om eerlijke producten van lokale bodem te telen, te verwerken en te gebruiken. De coöperatie gebruikt gronden van derden (particulieren, agrariërs, organisaties en overheid) voor het creëren van belangrijk gemeengoed, zoals gezond lokaal voedsel, gezonde bodem, natuur en landschap. En samen zorgen ze daarmee ook voor het landschap.
Toen op 4 november 2019 de eerste termijn van de bijdrage van Natuur voor Elkaar voor langjarig landschap beheer op de rekening van Markelokaal was gestort realiseerden we ons pas echt dat wat we in het bidbook “Marke(be)loont” hadden opgeschreven ook konden gaan uitvoeren. Een hele uitdaging om waar te maken wat we vol enthousiasme en idealisme hadden verwoord. Lokaal verantwoordelijk zijn voor publieke middelen waarbij bewoners zelf kenmerkende landschapselementen opnieuw aanleggen, herstellen en onderhouden.
De coöperatie Markelokaal heeft het initiatief genomen om daarmee aan de slag te gaan. Ondanks de beperkingen van de coronatijd hebben we heel wat van onze ambities waar kunnen maken. Akkertjes, hagen, bomen, bloemenweides, singels, houtwallen, bosjes hebben we aangepakt. Soms met professionele hulp, maar vooral met vrijwillige hulp van de deelnemers aan ons project. Op onze website www.markelokaal.nl laten we op ons dashboard zien hoe ver we zijn. Deze pilot is een doorlopend leerproces. Voortdurend zoeken naar hulp van vrijwilligers en deze inzetten waar ze goed in zijn en plezier aan beleven. Ook ondersteuning van bijvoorbeeld Landschap Overijssel en ervaringen van mooie initiatieven elders in het land helpen ons vooruit. Zoals we gewend zijn bij Markelokaal maken we ook gebruik van de ideeën die jongelui hebben door een onderzoeksvraag te laten uitwerken. Het meeste leren we echter in gesprekken met onze vrijwilligers tijdens het werk en straks als die klaar is onze “kuierkoare”, de werkkeet voor in het veld.
In ons landelijk gebied is het een uitdaging om agrariërs te betrekken. Vooral door het samen creëren van goede voorbeelden in de natuur hopen we ook hun kennis en hulp bij uitvoering in te kunnen zetten. De eerste initiatieven zijn hoopgevend.
Het is nog zoeken naar onze plek en de waardering in het grotere geheel van de overheid, bijvoorbeeld bij de gemeente Hof van Twente maar ook van grote instanties zoals landgoed Weldam, Staatsbosbeheer, waterschap en waterwinbedrijf.
De bijdrage van de provinciale overheid en het vertrouwen dat we krijgen om het op onze eigen nieuwe manier te doen is een geweldige stimulans om te laten zien dat we zelf verantwoordelijk kunnen zijn voor de inzet van publieke middelen. De eigen bijdrage in de vorm van vrijwillige inzet is echter cruciaal om deze pilot te laten slagen. Met vrijwillige inzet en financiële middelen kunnen we de natuur de waarde geven die het verdient. Het lijkt of we de natuur tot nu toe hebben behandeld alsof ze gratis en grenzeloos is. Dat willen we met onze inzet veranderen. Door dit te meten gaan we de natuur waarderen, en wat we waarderen willen we ook goed beheren.
Uitnodiging: Kom kijken en luisteren wat doen en hoe we bezig zijn.
Jan ten Tije en Gerard Hazewinkel, Markelokaal, 5 april 2021
Overal in de provincie zijn enthousiaste mensen die graag wat willen doen voor hun groene omgeving. Maar hoe houd je die mensen zo betrokken, ook op de lange termijn? Landschapscoördinatoren helpen daarbij, met raad en daad. ‘Er is veel geleerd van de eerste zeven pilots, daar zijn mooie bewegingen in gang gezet. Inmiddels hebben nog zo’n 30 initiatieven interesse getoond om met hún landschap aan de slag te gaan’ zegt landschapscoördinator Ronald Krabbenbos van Landschap Overijssel.
De regeling Streekeigen Landschapsbeheer van Natuur voor Elkaar stimuleert en ondersteunt langjarig beheer van het landschap. ‘En dat Streekeigen slaat niet alleen op de beplanting, maar ook op de manier waarop het wordt georganiseerd: van onderop, met mensen die bevlogen zijn en het gebied op hun duimpje kennen en het op hun eigen manier kunnen doen. Wij nemen het niet over, maar ondersteunen alleen. Zo krijgen ze een gevoel van eigenaarschap en dat heb je nodig om het ook voor de toekomst goed te houden.’
Waardevol
Her en der in de provincie zijn al initiatieven van mensen die met het landschap in hun eigen omgeving bezig zijn. In Staphorst was de Stichting Historieherstel bijvoorbeeld al bezig met de restauratie van een klokkenstoel op een heuvel. ‘In samenwerking met de pilot Langjarig landschapsbeheer Staphorst hebben ze nu ook het landschap er omheen omarmd.’ De coöperatie Notter-Zuna gaat voor een leefbare woonomgeving en richt zich op een mooi landschap om in te wonen en te recreëren. ‘Heel verschillende projecten, maar allebei geboren uit een besef hoe waardevol natuur en landschap in je omgeving zijn. Natuur en mensen zijn steeds meer ontkoppeld geraakt. Door dit soort projecten raken ze weer meer verknoopt’ merkt Krabbenbos.
Raad en daad
Elke groep heeft ook weer andere raad en daad nodig. ‘Bij sommige initiatieven helpen we om tot een groep te komen. We koppelen ook groepen aan de landschapsfondsen van gemeenten, zodat ze de administratie niet hoeven doen. En we helpen bijvoorbeeld met kaartjes maken van de omgeving of geven advies welke streekeigen inheemse beplanting ze zouden kunnen toepassen. De ene keer is een cursus of training gewenst, de andere keer
een plan of simpelweg pootgoed of gereedschap. Het initiatief ligt bij de groep, wij ondersteunen waar we kunnen zodat het ook op termijn voor deze vrijwilligers leuk blijft.’
Kwetsbaarheid
Doordat de plannen en uitvoering echt van de bewoners zelf zijn, is de betrokkenheid groot, merkt Krabbenbos. Eén zorg is er wel: de kwetsbaarheid. ‘We zien bij de projecten enkele fanatieke betrokkenen met een hart voor groen. Dat is fantastisch, want zij brengen vaak veel kennis en ervaring mee. Maar om het onderhoud ook voor de toekomst te waarborgen, kijken we hoe we meer mensen bij het landschap kunnen betrekken. Want hoe breder de achterban, hoe groter het eigenaarschap in zo’n gemeenschap.’ Studio Vers Bestuur ondersteunt ons hierbij.
Coronajaar 2020 was, ondanks de beperkingen, toch een jaar van zaaien en oogsten. ‘Keukentafelgesprekken en gebiedsbijeenkomsten stonden op een laag pitje. Maar buiten aan de slag gaan kon natuurlijk wel. Zo heeft in Wierden de ploeg Baanbrekend Landschap met statushouders landschapselementen aangeplant.’
Samen aan de slag voor groene omgeving
Landschapscoördinator helpt met
raad en daad
We wensen de winst zoals hierboven beschreven toe aan alle gebieden in Overijssel. We stimuleren daarom dat in de komende jaren meer groepen een bidbook gaan maken en ook de uitvoering er van kunnen realiseren. Daarnaast proberen we landschap sterker te verbinden met andere beleidsthema’s. En een groter netwerk organiseren met mensen die met én van elkaar kunnen leren.
Kleine doorkijk
naar de
toekomst
Ronald Krabbenbos
Landschapscoördinator
“Natuur en mensen zijn steeds meer ontkoppeld geraakt. Door dit soort projecten raken ze weer meer verknoopt"
Streekeigen landschapsbeheer
Natuur voor Elkaar wil dat mensen zich verbonden voelen met het landschap om hen heen en hen stimuleren ook voor dat landschap te zorgen. Landschap is van ons allemaal, het is een levend thuis: voor mens, plant en dier. Mensen zijn trots op hun streek en het karakteristieke landschap in hun omgeving. Naast een thuiskomplek is het landschap een bron van voedsel, leven, inspiratie, water en lucht. Maar ook een economische factor: voor wonen, de recreatie en het toerisme.
Draai uw scherm om het magazine te lezen.
Voor de hoogste leeskwaliteit kunt u het magazine het beste via uw computer/desktop bekijken.